Atatürk’ün Yarbayı
Talat Turhan İçin Ne Dediler
Birinci Basım AĞUSTOS 2004
İLERİ YAYINLARI

SUNUŞ

Talat Turhan adı, yakın siyasal tarihimizin 1960’la açılan sürecinde şu ya da bu şekilde sıklıkla gündeme gelen bir ad… Hem, 1964’de emekli edilene kadar Türk Silahlı Kuvvetleri’ndeki parlak ve önü açık bir kurmay subay olarak, hem de 1964 sonrasındaki sivil yaşamında…

“Genç Kemalistler Ordusu” Davası nedeniyle Mamak Askeri Ceza ve Tutukevi’ne konulduğunda kurmay yarbaydı. Kara Harp Akademisi’nin ardından Yüksek Komuta Akademisi’ni de bitirmişti. Kendisine kesin olarak geleceğin orgenerali, hatta kuvvet komutanı, genelkurmay başkanı gözüyle bakılıyordu. “Atatürkçülük” ile suçlanıyordu!. Oysa, 27 Mayıs İhtilali de “Atatürkçülük” adına yapılmıştı?!

Silahlı Kuvvetler Birliği, 27 Mayıs sonrasında ordu içinde gizli olarak örgütlenen ve hiyerarşiye de önem veren bir örgüttü. Yüksek Komuta Kademesi’ne de açıktı. Talat Turhan, içlerinde Sunay, Batur, Gürlerlerin de olduğu pek çok kurmayla birlikte bu gizli örgütün kuruluş bildirisine de imza atmıştı namus ve şeref sözü vererek, silah üzerine yemin ederek… Kimileri, taşıdıkları orgeneral rütbeleriyle orantısız olarak attıkları imzalara, verdikleri sözlere, ettikleri yeminlere sadık kalamadılar…

Kimileri de, onlara inat, üniformalarını sandıktan çıkarıp ulusun ve ülkenin kaderine el atmak için öne atıldılar. Kendilerini bir ’tilki tuzağı’ beklediğini bilmiyorlardı. Sonuçta, ülkenin çok seçkin evlatlarından oluşan önemli bir gerçek Atatürkçü birikim, zamansız çıkışlarla deşarj oldu. Maslahatçılık ve ondan cesaret alan karşı devrim hızla tahkim olurken, devrimcilerin kuşatıldığı süreç işlemeye başlıyordu.

Talat Turhan, bu sürecin kurbanı oldu. Kuşağının en parlak kurmaylarından biri olduğu halde, 22 Şubat ve 21 Mayıs çıkışlarında yer almasa da, bana göre, olası bir gerçek Atatürkçü ihtilalin potansiyel örgütleyicilerinden ve liderlerinden olacağı kanaatiyle emekli edilmek suretiyle Silahlı Kuvvetlerden uzaklaştırıldı.

Gün, İlhan Selçuk’un çok benimsenen deyimiyle; ‘Gardrop Atatürkçülüğü’ günüydü…

Gün, “yeni Amerikan mandacılarının emellerine ulaşmak için “tam bağımsızlık” ruhuna Fatiha okuma günüydü…

O günlerde, Amerikancı-faşizan klik Silahlı Kuvvetler’e ve CHP’ye yönelik tertiplerini hazırlamakla meşguldü. Nitekim “Bomba Davası”, “Sabotaj Davası” gibi davalar peş peşe gündeme getirildi.

Baştanbaşa iftiralara ve kontrgerilla yöntemleriyle, gizli mahfelerde işkenceyle alınan ifadelere dayalı bu tertiplerin orta yerinde E. Kur. Yrb. Talat Turhan bulunuyordu.

Talat Turhan, Bomba Davası’ndaki savunmasıyla tertipçileri yargıladı ve kamuoyunda mahkûm etti. 10 klasör ve 5 bin sayfadan oluşan 1975’teki savunması, siyasal ve hukuksal açıdan bir savunma klasiği olarak tarihe ve literatüre geçti.

O tarihten sonra ise, Talat Turhan, Amerikan emperyalizminin ve işbirlikçilerinin kâbusu oldu. “E. Kur. Yrb.” Talat Turhan gitmiş, yerine zıpkın gibi bir “araştırmacı yazar” gelmişti. 12 Eylül’e kadar Vatan, Cumhuriyet, 7 Gün gibi basın organlarında makalelerini ve dizi yazılarını; 1986’dan itibaren de kitaplarını kaleme aldı. Bomba Davası Savunma–1 ve Savunma–2 peş peşe bomba gibi patladı! Kamuoyunda geniş yankılar uyandıran bu eserlerden Savunma–1 iki baskıda 9 bin, Savunma–2 ise tek baskıda 4 bin basıldı ve çabucak tükendi. Kitapların kısa sürede tükenmesinde Cumhuriyet yazarlarının; özellikle İlhan Selçuk ve Uğur Mumcu’nun yazılarının rolünü de yadsımamak gerekir.

Arkadan diğer kitaplar geldi: Doruk Operasyonu (l.baskı 1989), Özel Savaş, Terör ve Kontrgerilla (l.baskı 1993), Kontrgerilla Cumhuriyeti (1993), Çeteleşme (1999), Ziverbey’den Susurluğa Bir MİT’çinin Portresi: Mehmet Eymür (2001), 27 Mayıs 1960’tan 28 Şubat 1997’ye; Devrimci Bir Kurmay Subay’ın Etkinlikleri-1 (2002)

Eylül 2004, Talat Turhan’ın 80. yaş günü… Bu bağlamda, dostları onun için bir dizi etkinlik düzenlemeye karar verdiler.

“Savunma–1”, 18 yıllık bir aradan sonra gözden geçirilerek; kısaltma, kavram ve isim dizinleri yanında yeni eklerle de zenginleştirilerek, aynı zamanda güncellik kaygısıyla yapılan yeni açıklamalarla üçüncü bastısını yapıyor…

Doruk Operasyonu (İkinci baskısı; Emperyalizmin Bataklığında İstih­barat Örgütleri-Doruk Operasyonu) da ikinci baskıdaki adıyla ve gezden geçirilerek yayımlanıyor…

çüncü kitap, yeni bir çalışma; “Devrimci Bir Kurmay Subay’ın Etkinlikleri” Dizisi’nin 2. kitabı… Bu kitapta, Talat Turhan’ın konferans, rapor, konuşma, mülakat ve makalelerinden bir seçki yer alıyor. Daha önceki kitaplarda yer almayan değerli ve tarihsel önem taşıyan bu metinler de arşivden çıkarılarak kitapçı raflarında yerini alması için hazırlanıyor…

Elinizdeki kitap ta Talat Turhan’ın 80. yaş gününe bir armağan olarak derlendi. “Atatürk’ün Yarbayı” için Turhan’ın arşiv ve kütüphane olarak kullandığı Kuzguncuk’taki evinin bir dairesinde günlerce çalıştım. Onlarca kitap, belge ve kupürlerden oluşan sayısız klasör ve gazete dergi inceledim. Okuyucu ve dost mektupları taradım. Ayrıca, Turhan’ın mücadelesine tanık ya da ortak olan kimi yakın dostlarıyla görüştüm. Onlardan, bu çalışma için özel olarak görüş aldım. Bir deneme de ben ekledim. Sonuçta ortaya bu elinizdeki “armağan kitap” çıktı. Bu çalışma bir “Talat Turhan portresi” ortaya çıkarabildiyse, kendimi mutlu sayacağım.

Bu arada çalışmayı yaparken yararlandığım metinlerdeki kimi yazım hataları düzeltmeyi yeğledim.

Metinlerini değerlendirdiğim büyük gazeteci Uğur Mumcu’yu, Nimet Arzık’ı, Mehmed Kemal’i rahmet ve özlemle anıyorum. Benim için yazıda, düşüncede ve basında bir idol olan İlhan Selçuk’a ve ismini tek tek sayamadığım ve bu çalışmada katkılarını aldığım imzalara teşekkür etmek istiyorum. Ayrıca, kitaplarından alıntı yaptığım yazarlara ve benimle bu portre için konuşan ya da görüşlerini verenlere de Gülçin Çaylıgil’in kişiliğinde çok teşekkür ediyorum.

Tarih galerisi içinde şimdiden bir yer edinen Talat Turhan için bu çalış­ma yetersizdir. Ancak, başlangıç olabilir. Umarım, onun yaşamı, kişiliği, mücadelesi ve eserleri üzerine daha kapsamlı ve çeşitli çalışmalar ileride yapılacaktır.

Okuyucularından, emekli bir öğretmenin deyimiyle Atatürk’ün Yarbayı’na Talat Turhan’a 80. yaş gününde esenlik ve sağlık içinde, dostları ve okurlarıyla birlikte nice yıllar diliyorum.

Muzaffer Ayhan Kara, 31 Temmuz 2004 

Önsöz

Talat Turhan, benden iki sınıf ileridedir.
O da topçu, ben de…
O da uçaksavar topçusu ben de…
İkimizin rotası, iki sene arayla aynı.
O 1944’lü ben 1946’lı.

Böylelikle, Talat Turhan’ı tanıma fırsatını buldum. Zaman zaman da Silahlı Kuvvetlerde aynı birliklerde görev yaptık. Dolayısıyla, yakından da tanımış oldum.

Talat Turhan bana göre, Genelkurmay Başkanlığına layık bir kurmaydır.

Neden?.. Öncelikle, müthiş bir girişimcidir. Çok zekidir. Belleği adeta fotoğraf makinesi gibidir, güçlüdür; asla unutmaz. Aynı zamanda cesurdur, inandığında cesaretle başını ortaya koyar ve inandığı işi gerçekleştirmeye çalışır. Planlaması çok iyidir. Elinden bir ressam, grafiker gibi çizim gelir. Konuları, dersleri bu nedenle enfes biçimde şematize etme yeteneğine sahiptir. Yeteneklerinin bir kısmının yansıdığı bir alan, bugün sahip olduğu zengin arşividir. Bomba Davası’ndaki savunmalarda gerektiği için çizdikleri de içinde olmak üzere, arşivinde pek çok şema da bulunmaktadır.

Talat Turhan’ın arşivi, Türkiye’nin kendi alanındaki belki de en zengin arşividir. Türkiye’nin ve dünyanın yakın siyasal tarihini, siyasi, askeri, kültürel, sosyal, ekonomik durumunu kapsayan ve birçok gazete, derginin yanında rapor, konferans metni, belge, mektup vb. malzemenin bir araya geldiği arşiv pek çok araştırmacıya ve gazeteciye de kaynak olarak hizmet vermektedir.

Kütüphanesi de zengindir tabii… Özellikle çalışma yaptığı, yazı ve kitaplar yazdığı, konferanslar verdiği konular başta olmak üzere bir araya getirdiği ve zengin bir kişisel kütüphaneyi oluşturan kitaplar da yararlananlara açıktır.

Talat Turhan, gerçekten de nevi şahsına münhasır bir kişiliğe sahiptir. Dostu olmakla her zaman öğünebileceğim bu değerli kişilik, şu satırların yazıldığı sıralarda 80’nci doğum yılını kutlamaktadır.

Bu seksen yıl içinde başından neler geçmemiştir ki!..

Üsteğmenken Kore’ye gitti… Yüzbaşıyken Harp Akademisi’ni okudu, kurmay oldu ve Yüksek Komuta Akademisi’ne devam etti… 1960 İhtilali sonrasında genç bir yarbay iken Milli Savunma Bakanlığı Özel Kalem Müdürlüğü’ne vekâlet etti…

Turhan, kabına sığmayan genç ve başarılı bir kurmay yarbay iken 1963’de tutuklandı ve bilahare ordudan çıkarıldı.

Ne var ki, yılıp köşesine çekilmedi. Emeklilik sonrasında, doğru bildiği yolda kitaplarıyla, konferanslarıyla, aktiviteleriyle mücadelesini sürdürdü. Ve sürdürüyor da…

Talat Turhan’a, bu yolda sağlık ve başarılar diliyorum. Ve bu vesileyle 80’nci doğum yılını kutluyor, kucaklayarak saygı ve sevgilerimi sunuyorum.

1. Top. Kur. Alb. İbrahim Artuç 
   23 Temmuz 2004

İÇİNDEKİLER

SUNUŞ
Muzaffer Ayhan Kara…………………………………………………………………… 9

ÖNSÖZ
E. Kur. Alb. İbrahim Artuç……………………………………………………………… 13

I- MEKTUPLARDAN…………………………………………….………………………… 17
Birinci Bölümün Dipnotları…………………………………..………………………….. 55

II- KÖŞE YAZARLARINDAN 
Cumhuriyet Gazetesi:
Uğur Mumcu Kontrgerilla……………………………………..………………………… 63
İlhan Selçuk Talat Turhan’ın Kitabını Okuyun!……………………………………………………. 67
Mehmed Kemal Bomba Davası…………………………………………………………………………. 71
Oktay Akbal 12 Mart’ın 15. Yılında……………………………………………………………………….. 75
İlhan Selçuk Bomba Davası……………………………………………………………………………….. 79
Mehmed Kemal Bir Gün Alıp Götürdüler.……………………………………………………………. 83
İlhan Selçuk Doruk Operasyonu…………………………………………………………………………. 85
Hikmet Çetinkaya Kontrgerilla  …………………………………………………………………………… 89
İlhan Selçuk Kuytuda Kalan Güç………………………………………………………………………… 93

7 Gün Dergisi:
Nimet Arzık Talat Turhan’lar da Vardır Türkiye’de-1 …….…………………………. 99
Nimet Arzık Talat Turhan’lar da Vardır Türkiye de-2 ……………..……………….. 105
Nimet Arzık Talat Turhan’lar da Vardır Türkiye’de-3 ……………..……………….. 111
Nimet Arzık Faşist Dedikse “Eşek” Demedik ki………………………………………………… 117

Diğer Basın Organları:
İmzasız Yorum Talat Turhan ve Faik Türün-Yankı……………..………………….. 125
Hakkı Gümüştaş Bir Kurtuluş Günü (Öykü)-Vatan …………………………………………… 129
Faik Akçay Bomba Davası-Somut…………………………………………………………………….. 135
Tunca Arslan Kontrgerilla’yı Kulağından Tutmak-2000’e Doğru ………………… 139
Tahir Aka Ö.H.D. ve Kontrgerilla-Yeni Asya………………………………………………………. 143
Tahir Aka Faili Belli Cinayetler-Yeni Asya   ………………………………………………………. 145
Sırrı Öztürk Talat Turhan-Sorun………………………………………………………………………… 149
Ertuğrul Kürkçü Talat Turhan’ın Öcü-Ö. Gündem  ……………………………………………. 153
Ertuğrul Kürkçü X Örgütü…-Virgül……………………………………………………………………… 157
Kuzey Fırat Devrimci Bir Kurmay Subayın Etkinlikleri…-İleri…….……………….. 167
İkinci Bölümün Dipnotları  ………………………………………………………………………………… 173

III- 80. DOĞUM YILINDA DOSTLARINDAN…
Özen Dandin Savunma Bittiğinde Çok Üzülmüştük……………………………………….. 179
Güngör Türkeli Ufku Görebilen Bir Stratejisi……………………………………………………. 181
Nedret Ebcim Kuzguncuk’tu Talat Turhan.……………………………………………………… 187
Sarandis Apostolidis Hayatın Anlamı……………………………………………………………… 191
Muzaffer Ayhan Kara Talat Turhan Portresine Katkı………………………………………… 193
Gülçin Çaylıgil “…yanıltıcı tertiplerle hayali davalar…”…………………………………….. 207
Feza Tosun (Turhan) Babam Talat Turhan……………………………………………………. 213
Üçüncü Bölümün Dipnotları……………………………………………………………………………. 215

IV- KİTAPLARDAN
E. Tuğa. Vedii Bilget Girdap……………………………………………………………………………. 221
Osman Deniz Parola: Harbiyeli Aldanmaz……………………………………………………. 223
E. Tuğg. Ömer Lütfü Erol
Asker Devrim Darbe-Atatürk İlke ve Devrimleri Süreklidir……………………………. 225
Muzaffer Ayhan Kara
Türk Siyasal Yaşamında 1961 Sonrası Bir Olgu- Koalisyonlar………………………. 229
Doğan Akyaz Askeri Müdahalelerin Orduya Etkisi………………………………………….. 235
E. Kur. Alb. Ertuğrul Alatlı Belgeleriyle 09 Mart 1971
“Antiparlamentarist Baasçı” Darbe Girişimi……………………………………………………. 239
Sadık Göksu Darbeler, “Demirkırat’lar ve 27 Mayıs……………………………………….. 241
Dördüncü Bölümün Dipnotları………………………………………………………………………… 251

EKLER
T. Turhan’ın ilk kitabını ödemeli olarak isteyen okurların listesi………….…… 255
T. Turhan’a mektup gönderen okurların listesi……………………………………………… 257
T. Turhan’a medyada yer veren gazetecilerin listesi……………………………………… 259
T. Turhan’ın katıldığı TV-Radyo programları………………………………………………….. 261
T. Turhan ve ailesinden söz eden yayınlar……………………………………………………. 263
T. Turhan’ın basında yayımlanan
dizi yazı, makale, röportaj ve demeçleri………………………………………………………… 265
T. Turhan’ın yurtdışı etkinlikleri……………………………………………………………………… 269
T. Turhan’ın yurtiçi etkinlikleri………………………………………………………………………… 271
T. Turhan’ı kaynak gösteren veya ondan söz eden kitaplar………………………….. 275

FOTOĞRAFLAR …………………………………………………………………………………………….. 281
Talat Turhan’ın kitapları ………………………………………………………………………………… 290

İSİM DİZİNİ…………………………………………………………………