Darbelerin arkasında CIA var

Evrensel: 12 MART 1996

Talat TURHAN

Emekli Yarbay Talat TURHAN sol bir askeri darbe ile dönemin devrimci taleplerine yanıt verileceği düşüncesiyle ordunun “9 Martçılar” denilen radikal “sol” kanadıyla hareket etti. 12 MART 1971 Darbesi’nin ardından “Bomba Davasının” sanığı olarak “Ziverbey (Zihni Paşa) İşkence Köşkü”nde işkence gördü. İki yıl cezaevinde kaldı, afla çıktı. Dosyanın kapatılmaması için afla çıkmayı reddetmişti Talat TURHAN’ın girişimi karşısında, af kanununa koyulan bir maddeyle af isteğe bağlı olmaktan çıkarıldı. Kontrgerilla kavramını kamuoyuna ilk kez TURHAN açıkladı. “Ziverbey (Zihni Paşa) İşkence Köşkü”nde işkence yapanların, kendilerini “Kontrgerilla Örgütü” olarak tanıttıklarını belirterek, konunun araştırılmasını isteyen bir dilekçeyi Başbakanlık, Genelkurmay Başkanlığı ve Kara Kuvvetleri Komutanlığına gönderen TURHAN, 27 MA­YIS 1960 darbesinin ardından açılan “Genç Kemalistler Davasının”da sanığıydı.

— Evrensel: Darbeyi doğuran ihtiyaçlar nelerdi? 

— Talat TURHAN: 12 MART 1971, 27 MAYIS 1960 Anayasası ile gelen hak ve özgürlükleri silmek için yapıldı. Bu özgürlüklerden, TÜRKİYE’den çıkarı olan emperyalistler rahatsız oldular. Ancak, o dönemdeki İktidarların Anayasayı değiştirmeye gücü yoklu. O zaman yapılacak iş, bir askeri darbeyle 27 MAYIS 1960’ta T. Slh. K.’lerinin yaptığını, T. Slh. K.’lerine bozdurmaktı.

Darbenin lideri Genelkurmay Başkanı Orgeneral Memduh TAĞMAÇ, darbenin içeriğini o zaman “TÜRKİYE’de sosyal uyanış, ekonomik gelişmeyi aştı” sözleriyle ifade etmişti. Sosyal uyanışa neden olan belge nedir? 1961 Anayasa’sı ortadan kalkacak. Uyanan sınıflar bastırılacak. Gençlik, emekçiler sindirilecek, gençliğe, emekçilere bilinç veren aydınlar ortadan kaldırılacak hedef kitle belli.

O zaman, kendini ortaya koyan gençler TÜRKİYE’nin Amerikan Emperyalizmine peşkeş çekilmesinden son derece rahatsızdırlar. Tabii bu emperyalist güçleri çok tedirgin ediyordu ve darbenin bir işlevi de buydu.

— Evrensel: Peki, oldukça yakınında bulunduğunuz darbe sürecini, darbeciler açısından anlatırımsınız?

— Talat TURHAN: Darbeyi yapan Generallerde ideolojik beraberlikleri yoktu. Orgeneral Memduh TAĞMAÇ başka bir dünyanın adamı. Orgeneral Muhsin BATUR’la, Orgeneral Faruk GÜRLER arasında bir beraberlik var ama buna ideolojik beraberlik diyemeyiz, çıkar bağları vardı(1). Memduh TAĞMAÇ’ın yandaşı Cumhurbaşkanı Cevdet SUNAY sağ kliği oluşutu. Bu sağ kliğe karşılık olarak da Orgeneral Muhsin BATUR ile Orgeneral Faruk GÜRLER’in sol kliği oluşutu. Ama onlar da sol değiller. Aslında olayı cuntanın sağı solu olarak ele almak yanlış olur. Yalnız bu cuntanın iki kanadı arasında iktidar çatışması oldu. Bu iktidar çatışması kendisini benimde sanıkları arasında bulunduğum “Bomba Davası”na yansıdı.

12 MART 1971’den önceki döneme gelirsek, öncelikle 9 MART’çılardan olmadığımı söyleyeyim. Ben1969–1970 arasında, ilerici bir darbeyle TÜRKİYE’nin sorunlarına çözüm bulunur diye düşünüyordum. Bu hayatımda yaşadığım en büyük yanılgıdır. 1975 yılında yaptığım savunmada da özeleştirimi yaptım. Ben o dönemde tıkanmış iktidarın ancak bir darbeyle yıkılmasıyla, TÜRKİYE’nin düzlüğe çakacağını düşünüyordum. 9 MART’çılar gelseydi. 27 MAYIS 1960’ı bir adım ileri götürürler diye düşünüyordum. O yüzden, 12MART öncesi cunta çalışmalarında yer aldım. Ama 197’0’de cuntacı askerler “Sivillerle ilişkimizi keseceğiz” dediler. Emekli olduğum için beni de sivil saydılar ancak Doğan AVCIOĞLU ve arkadaşlarını sivil saymayıp çifte standart uyguladılar çünkü kişiliğimden irkiliyorlardı. Nasıl omlet yumurtadan yapılırsa, ihtilalci olmadan da ihtilal yapılmaz. Beni ve benim gibi bu işte deneyimli insanları saf dışı bıraktılar. Sadece o dönemde, 3 MART 1971 günü devrimcilerle bir toplantı yapıldı. O zaman bizimle son durumu tartışma ihtiyacı duydular. Benim faal olarak yer aldığım tek toplantı buydu. Toplantıda beş General ve benim de içinde olduğum beş eski ihtilalci, orada, son durumu tartışılıyorlardı. Generallerden birinin ajan oluğunu biliyordum. Ben konuşmadım. Orada bir provokasyon yapıldı. Ev sahibi olan Faruk GÜRLER’in Avukatı Fakih ÖZFAKİH toplantıyı amacından saptırdı. (mealen);

“Paşalar, paşalar, siz iradenizi bir adama bağlamışsınız. Sizde irade göremiyorum, yoksa biz müdahale edelim. Siz idarenizi Faruk GÜRLER’e bağlamışsınız. Eğer devrimin önündeki engel Faruk GÜRLER ise onu aşmak gerek, bunu siz yapamazsınız, bırakın biz yapalım”.

Faruk GÜRLER’i Öldürelim dedi.

Orada provokatör olarak bulunan Korgeneral de, teybe aldığı bu sözleri Faruk GÜRLER’e dinletti. Bu yüzden Faruk GÜRLER, “radikalliği” bırakıp, Genel Kurmay Başkanı Orgeneral Memduh TAĞMAÇ ile işbirliğine yöneldi. Yani 12 MART 1971 muhtırası prematüre bir çocuk gibi doğdu. Bu darbenin topluma vereceği bir şey yoktu. Her iktidarda olduğu gibi, o zaman da topluma umut aşılandı. 9 MART’ta da bir toplantı yapıldı. “Yaklaşık elli subay” vardı. Provokatör General yine oradaydı. Ö gün, darbe olmadı, sonra da 12 MART’çılar alelacele darbeye gittiler. Ama darbeciler, korkaktı, Parlamentoyu kapatmıyor, Parlamentodan reform bekliyor. O yüzden Nihat ERİM hükümetinin adı o zaman reform hükümeti oldu. Ama dış güçler bunları, İSRAİL Başkonsolosu Efraim ELROM’un öldürülmesinden de yararlanarak tasfiye ettiler, 11 Bakan istifa etmek zorunda bırakıldı. Kalanlar düzeni daha da sağa çektiler. Ben darbeden bir günönce (11 MART 1971) darbeye karşı çıktım. Cevdet SUNAY ve TAĞMAÇ’la reform olmayacağını söyledim.(2)

— Evrensel: İlerici bir darbeyi düşlemekte, hayatımın en büyük hatasını yaptım dediniz. Yani 9 MART’çılar darbe yapsaydı, hiçbir şey değişmeyecekti.

— Talat TURHAN: 9 MART 1971’deki, o günkü sola daha yatkın bir düşünce gelseydi, bir şey değişmezdi. İster darbe, ister reform, ister devrim, o düzen içinde yer alacak insanların kültürel, niteliklerin karakterleri ideolojik yetileri devrimin yönünü belirler. TÜRKİYE’de devrim yapmak isteyen kadro oportinist ve her bakımdan yetersizdi, ayrıca o zaman çoğunluk, ABD yanlısıydı. Sıkıyönetim Mahkemesinde 1973 yılında yargılanırken ilk kez duruşma tutanağına, “CIA ile darbeler arasındaki İlişkiyi” geçirttim. Daha sonra 1975 yılında Politika gazetesinde yapılan söyleşide, dönemin Dışişleri Bakanı İhsan Sabri ÇAĞLAYANGİL benim dediklerimi doğruladı: (mealen): “Azgelişmiş ülkelerin koltuklarında bir kurt var ve o kurt da CIA. Darbelerin arkasında CIA var”. Çünkü bu iş kuramlaşmış. Hem örgütlü hem de yetiştirilen ajanlar ve işbirlikçiler var. Dünya’da böyle bir yapı olduğu sürece darbenin arkasında emperyalist güçler olacaktır. Dünya’nın bütün ülkelerinde ABD istediği zaman darbe yaptırabilir, istemediği zaman önleyebilir. ABD’nin elinden bilgisi dışında bir askeri darbe olursa, kurduğu örgütlenmeyle durumu tersine çevirir. Buna özel savaş yönteminin “İstikrar harekâtı” diyorlar.Örneğin, 1974 PORTEKİZ’de gerçekleşen “Kırımızı Karanfiller İhtilali”, Slh. K.’lerden gelen sol bir darbedir, Emperyalistler rahatsız oldular ve tekrar düzeni rayına oturttular. Yakın tarihte HAİTİ’de de ABD’nin istemediği bir darbe oldu, ABD, darbenin başındaki üç adama rüşvet vererek onları kandırdı ve kendi adamını oturttu.

— Evrensel: Bütün bu anlattıklarınızla, 9 MART’çıların radikal söyleminin ne kadar rahatsız edici olduğu ve neden tasfiyeye gerek duyulduğu anlaşılıyor.

— Talat TURHAN: O dönem, toplumun genç kesiminde ışımaya başlayan bilinç, ordu gençliğine de yansımıştı. Ama genelde Slh. K.’lerde bir solcudansa, dışarıdaki bin solcuyu yeğlerler, çünkü elinde silah bulunduran bir güç tehlike arzeder. Bu nedenle, T. Slh. K.’lerinde düzenin arzu etliği tipte gençlik yetiştirilmek istendi. 12 MART 1971’den bir hafta sonra 9 MART’çılar tasfiye edildiler. Geniş bir temizlik, harekâtı başladı.  İstihbarat örgütleri Orgeneral Memduh TAĞMAÇ ve ekibinin elindeydi ve tasfiye çok kolay gerçekleşti.

Dünyada darbe okulları var… Bunun laboratuarı Güney Amerika. İlk darbe okulu 1946 yılında PANAMA’da kurulmuştur, ABD’ne bu okullar, cinayet okulları, Kontrgerilla okulları gibi isimlerle anılıyor, Latin Amerika’da bütün askeri darbeciler bu okulda yetiştirilmiştir.

— Evrensel: Kontrgerilla kavraman da ilk siz gündeme gelirdiniz.

— Talat TURHAN:Bize “Ziverbey (Zihni Paşa) İşkence Köşkü”nde, işkence yapanlar, “Burası kontrgerilla örgütü, burada anayasa babayasa geçmez, ne istersek onu yapacaksınız” diyorlardı. İlk defa8 HAZİRAN 1974 günü İşkence iddialarını tespit için verdiğim dilekçede, “Kontrgerilla” için araştırma yapılmasını istedim. ERENKÖY’deki sorgulama köşkünün planını yapmıştım. Bunun, için de hapishanede herkese kaldığı odanın planını yaptırdım. Aynı oda planlarını çakıştırıp, bir Mimara yapının Köşkün planını çizdirdim ve keşif istedim. Ama hasıraltı ettiler. Dört gün sonra Başbakanlık, Genelkurmay Başkanlığı ve Kara Kuvvetleri Komutanlığına dilekçe yazdım vererek “Parlamento Araştırması” istedim. İşkencelerin sorumlusunun da İSTANBUL Sıkıyönetim Komutanı Orgeneral Faik TÜRÜN olduğunu açıkladım(4).

O günden bugüne gelinen süreç içinde TBMM’de sayısız araştırma önerge girişimleri oluyor ama sonuçlanamıyor. Devlet adamları “karanlık güçler” var diyorlar. Ama o güçle uyum içinde yaşıyorlar. Bu uyumdan her iki tarafın da çıkarı var. “Darbe okulları, Kontrgerilla okulları” gibi simlerle tanınan okulların AVRUPA bolümü ALMANYA’da OBERAMMAERGAU’da. Eğer TÜRKİYE’de bir “Kontrgerilla” araştırması yapılabilirse, darbeciler sorgulanabilirse, bizdekilerin orada yetişip yetişmediği ortaya çıkacaktır.

 Kaynakça ve Açıklamalar

(1) Y.n.: Orgeneral Faik GÜRLER, Genel Kurmay Başkanlığından ayrılıp Cumhurbaşkanlığına adaylığını koyunca, Orgeneral Muhsin BATUR Genel Kurmay Başkanı olmak istedi. GÜRLER’in gücü BATUR’un bu isteğini karşılamaya yetmeyince GÜRLER Cumhurbaşkanı olamadı. Partilerin de istediği bu doğrultudaydı. Nitekim daha sonra BATUR’u Cumhurbaşkanı adayı göstererek ödüllendirecekti.
(2) Bakınız “ATATÜRK’ten 12 MART’a” Sadi KOÇAŞ
(3) Bomba Davası Savunma–1 ve 2 – Talat TURHAN – Kasteş yayınları 1986
(4) Y.n.: Faik TÜRÜN’ün emekliye ayrıldıktan sonra Adalet Partisi tarafından “Cumhurbaşkanı Adayı” gösterilmiş olması durumu yeterince açıklamıyor mu?